Obronna cerkiew w Posadzie Rybotyckiej

Kto w czasie wycieczki w rejonie Przemyśla chce ujrzeć obiekt wyjątkowy, ten powinien skierować się w dolinę Wiaru. Tu, w malowniczej scenerii Parku Krajobrazowego Pogórza Przemyskiego, czeka na turystów Posada Rybotycka. Ta niewielka wieś znana jest doskonale miłośnikom sztuki sakralnej, gdyż tutejsza cerkiew św. Onufrego zaliczana jest do grona najcenniejszych zabytków dawnej architektury na terenie Podkarpacia. Czym wyróżnia się ten obiekt? Dlaczego turyści z całego kraju tak chętnie poświęcają mu swój czas?

Świątynia św. Onufrego w Posadzie Rybotyckiej to najstarsza i jedyna obronna cerkiew w Polsce. dzieje tego obiektu sięgają XIV wieku, kiedy to w pobliżu Rybotycz zaczął funkcjonować prawosławny klasztor bazylianów pod wezwaniem św. Onufrego. Wokół tego monastyru zaczęła się rozwijać osada, o której wspomina się już w XIV stuleciu. Nazwa “Posada Rybotycka” najlepiej oddaje charakter tej wsi. Oznacza ona osadę, leżącą w kluczu rybotyckim.
Istniejący tu od XIV wieku klasztor prawosławny w 1692 roku stał się klasztorem unickim i od tej pory zaczął służyć grekokatolikom. Bazylianie z Posady ostatecznie opuścili ten monastyr, a cerkiew zaczęła pełnić rolę świątyni parafialnej. Ostatni prawosławny władyka przemyski, Michał Kopystański (znany jako wielki przeciwnik unii z kościołem katolickim), miał zostać pochowany pod posadzką tej cerkwi. Po II wojnie światowej większość mieszkańców Posady wysiedlono na Ukrainę. Opuszczona cerkiew niszczała przez lata. Później, przez pewien czas, cerkiew znajdowała się pod opieką Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej. Dziś dostęp do cerkwi jest utrudniony, jednak każdy turysta może nacieszyć się spacerami w okolicy tej pięknej budowli. Na co warto zwrócić uwagę w tym miejscu?
Cerkiew składa się z trzech połączonych wież, a każda z nich przykryta jest odrębnym czterospadowym dachem. Świątynia ta może się również pochwalić grubymi murami, w których znajdują się niewielkie okienka strzelnicze. O obronnej funkcji tej budowli przypominają też przypory, które opinają jej zewnętrze ściany. A co z wnętrzem? Mimo sporych zniszczeń, do dziś zachowała się tam murowana ściana ikonostasu z wrotami diakońskimi i cesarskimi. Wyjątkowość tego zabytku polega na tym, iż jest to jedyne tego typu rozwiązanie na ziemiach polskich. W 1966 roku udało się tu dodatkowo odkryć pozostałości malowideł z XVI wieku. Ciekawymi rozwiązaniami może tu również zaskoczyć kościelna wieża, dobudowana w XVI stuleciu. Tu, na piętrze, urządzona została kaplica, mająca służyć mnichom – mieszkańcom klasztoru w Posadzie Rybotyckiej.

Cerkiew św. Onufrego to wspaniały zabytek, któremu z pewnością warto poświecić swą uwagę. Ciekawa historia oraz forma architektoniczna sprawiają, że wizyta w tym miejscu na długo pozostanie w pamięci każdego z nas.